ဝၼ်းတႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းႁဝ်း Tai (Shan) National day
ဝၼ်းတီႈ 26 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 2010 ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း ၸၢႆးၸိုၼ်ႈ[ဢဝ်မႃးတီႈယုင်းၶဵဝ် - http://www.yunghkio.com/]
ဝၼ်းတႆးၼႆႉ ႄတႇတင်ႈ ၽိုတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1930 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ မိူင်းတႆး တိုၵ်ႉမီး တႂ်ႈပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ဢၢင်ႈမူၼ်ႉႄမး ပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇသေ ပွႆႇၸုမ်းၸွပ်ႇထၢမ်ၵၢင်ၸႂ် ဢၼ် သႂ်ႊၸွၼ်ႇသၢႆႇမွၼ်ႊ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၽႅဝ်မႃးထိုင် ဢိၼ်းတီးယႂ်း တင်း မိူင်းမၢၼ်ႊ မိူဝ်ႈ 1929။ သၢႆႊမွၼ်ႊၶွမ်ႇသျိၼ်ႇ ၼႆေၵႃႈႁွင်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးၵႃႈ ၶပ်ႉၶိုင်ဝႆႉ တႃႇတုၵ်းယွၼ်း လွင်ႈမိူင်းတႆး တီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၸွပ်ႇထၢမ်ယူႇ။ ၸၢင်ႈၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ပၢႆးပၵ်းပိူင် သၢမ်ေၵႃႉ တႅမ်ႈပၼ် ၽိုၼ်လိၵ်ႈ တုၵ်းယွၼ်းၼၼ်ႉေသ လႆႈပၼ်ငိုၼ်းရူးပီး မိုၼ်ႇၼိူင်ႈဝႃႈ။ မိူဝ်ႈ သႂ်ႊၸွၼ်ႊသၢႆႊမွၼ်ႊ ၽႅဝ်ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉသီႇေပႃႉ ၸဝ်ႈဢုင်ႇၵျႃႇ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်မွင်ႇ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႈႁူၺ်ႇ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉတွင်ႇပႅင်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ၊ မျူဝ်ႉၸႃးပူၺ်ႇလႃႈ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇမျႃႉ ၶဝ်ႁူၵ်းေၵႃႉ လူင်းၵႂႃႇ တၢင်ႇထိုင် တီႈၶိင်းၼႃႈၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉ။
ၼႂ်းၽိုၼ်းႁၢႆးငၢၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းၸွပ်ႇထၢမ်သၢႆႊမွၼ်ႊ ဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 24 လိူၼ်ၸုၼ်ႇ 1930 ၼၼ်ႉ ၼင်ႇၵႃႊ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈေၵႃႈပိူင်ၼိူင်ႈ၊ ဢမ်ႇၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၽိူၼ်မူၼ်း တီႈလၼ်ႊတၼ်ႊ တႃႇဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႊ ႁူမ်ႈပႃး မိူင်းတႆးၼၼ်ႉေၵႃႈ ပိူင်ၼိူင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ေမႃးႄမးၵႂႃႇေတႉေတႉယူႇ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တွႆႇသၢႆလူမ်းၸူး ၶုၼ်ပွင်ႊမိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႊ၊ ၸွမ်ၶုၼ်ပွင်ႊမိူင်း ဢိၼ်းတီးယႂ်း၊ ၶုၼ်ၽွင်းလူင် ႁွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းဢိၼ်းတီးယႂ်း တီႈလၼ်ႊတၼ်ႊၶဝ် တွၼ်ႊတႃႇ ၽူႈတႅၼ်းမိူင်းတႆး ေတလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၽိူၼ်မူၼ်း တီႈလၼ်ႊတၼ်ႊၼၼ်ႉသေတႃႉ ၶုၼ်ပွင်ႊမိူင်းမိူင်းမၢၼ်ႊ ပၢၵ်ႈလူင်းပႅတ်ႈ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႂ်ႇ 1930 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ မႃးႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တီႈတူၼ်ႈတီးေသတုၵ်းယွၼ်းထႅင်ႈဝႃႈ "ဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တီႈပၢင်ၵုမ်ၽိူၼ်မူၼ်း လၼ်ႊတၼ်ႊ ေသတႃႉ ႁႂ်ႈၽူႈတႅၼ်းမိူင်းတႆးၶဝ် လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ငိၼ်းထွမ်ႇ လွင်ႈတၢင်းဢုပ်ႇဢူဝ်း ၸိူဝ်းၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈမိူင်းတႆးၼႆႉေသၵမ်း" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် တွပ်ႇမႃးဝႃႈ ေတပၼ်ၽူႈတႅၼ်းမိူင်းတႆး ၶဝ်ႈႁူမ်ႈငိၼ်းထွမ်ႇ တီႈပၢင်ၵုမ်ၽိူၼ်မူၼ်းယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႊ ေတဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈဢုပ်ႇၵုမ်သင်၊ ေတလႆႈငိၼ်းထွမ်ႇလၢႆႊလၢႆႊေသ ဢမ်ႇၵႃး ေတလႆႈဢဝ်ငိုၼ်းပိုဝ်ၸဝ်ႈေသ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်၊ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ေတဢမ်ႇၵမ်ႉၸွႆႈ ၵႃႊၵႂႃႇၵႃႊမႃးၼႆယဝ်ႉ။ တုၵ်းယွၼ်းလႆႈ တၢၼ်ႇၼႆႉေၵႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢၼ်ႉၸႂ် ၸူမ်းသိူဝ်းေသ လိူၵ်ႈတင်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်မွင်ႇ တင်း ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႈႁူၺ်ႇ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ၶဝ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈငိၼ်းထွမ်ႇ တီႈပၢင်ၵုမ်ၽိူၼ်မူၼ်း လၼ်ႊတၼ်ႊၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈတုၵ်းယွၼ်းလႆႈ တႃႇၽူႈတႅၼ်းမိူင်းတႆး ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈငိၼ်းထွမ်ႇ တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉလႆႈႄလႈ ၸဝ်ႈၾႃႉ ၶဝ် ယိုၼ်ယၼ် ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႂ်ႇ ပဵၼ် "ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး" ၼႆမႃးယူႇ။ ေပႃးဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႂ်ႇ ၵူႊပီႊ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် မႃးတီႈတူၼ်ႈတီးေသ ၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈၼႃႈၵၢၼ်မိူင်းတႆးေသ ႁဵတ်းပွႆးဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်၊ မျူဝ်ႉၸႃးၶဝ်၊ ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ၵွၺ်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼၼ်ႉ။
ဝၢႆးေသ သိုၵ်းၵမ်ႇၾႃႇထူၼ်ႈသွင် ယဝ်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်မိူင်း တီႈမိူင်းမၢၼ်ႊ၊ မိူင်းတႆးၼႆႉ ၽိုတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ပဵၼ်မႃႇပဵၼ်ႁႅင်း။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ တီႈမိူင်းတႆး ပႆႇယၢမ်ႈမီး မုၵ်ႉၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း မႃးသေတႃႉ ဝၢႆးသိုၵ်းလူင်ယဝ်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉ မီးမႃးသၢမ်ၸုမ်း။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸမ်း မုၵ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆး တင်းလူင်၊ ငဝ်ႈငုၼ်းပူတ်းပွႆႇၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး လႄႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၵေႃႉႁၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင် ထူၼ်ႈၼိူင်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းမိူဝ်ႈ လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 1946 ၼၼ်ႉၵေႃႈ တႆးႁဝ်း ယၢမ်ႈၶႆႈၸႂ်ၵၼ် တႃႇၶိုၼ်းယိုၼ်ယၼ် ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး လႄႈ တုင်းမိူင်းတႆးၼၼ်ႉထႅင်ႈယူႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႂ်ႇၼၼ်ႉ ၵပ်းၵၢႆႇ တင်းၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် လၢႆႊလၢႆႊ၊ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵေႃႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် လၢႆႊလၢႆႊၵွၺ်း။ ၵုမ်ၵၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 24 လိူၼ်မၢၶျ်ႉ 1946 ၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ဢမ်ႇပႆႇလႆႈ ေၶႃႈတူၵ်းလူင်းသင်မႃး။
ယၢမ်းၼႆႉ ေတၽႅဝ်မႃး ၵမ်းဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ ယဝ်ႉဝႃႈ။ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉဝႆႉယူႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1947 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ၽူႈတႅၼ်း တႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ မၢၼ်ႊ၊ ယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင် ၶဝ်တင်း ၵူၼ်းတၢင်ႇၸၢတ်ႈ ၶဝ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ၶပ်ႉၶိုင်ဝႆႉ ေပႃးၽႅဝ် ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ မႃး ေတၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈေတယိုၼ်ယၼ် ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ႄလႈ တုင်းတႆး ဢၼ်ပီႊပူၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းဝႆႉ တီႈလူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈဝႃႈ ေပႃးဢမ်ႇပႃး ၽူႈတႅၼ်း ၵူၼ်းမိူင်း ၶိုင်ႈၼိူင်ႈၸိုင် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ေတဢမ်ႇသိုပ်ႇၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၶွင်ႇသီႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႊၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ေၵႃႈ မီးၸႂ် တႃႇႁူမ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်း ၵူၼ်းမိူင်းမႃးယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1947 တၢမ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈတႅၼ်းတႆးလၢႆလၢႆ ပႃးၸဵမ် ၸဝ်ႈၾႃႉ၊ ၸဵမ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်။ ပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ် တႃႇၶႆႈၸႂ် လွင်ႈဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ႄလႈ တုင်းတႆး။ ၵူၺ်းၵႃႊ ဢမ်ႇပႆႇတၼ်းဢုပ်ႇယဝ်ႉသင်လီလီ မိူဝ်ႈ 5 မူင်းပၢႆၶိုင်ႈၼၼ်ႉ လိၵ်ႈသၢႆလူမ်းတီႈ ၽွင်းၸီႉသင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇလႅၼ်ႊၸၢႆး တီႈတႃႈၵုင်ႈ မၢႆၸိုဝ်ႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆး တင်းလူင် ၸဝ်ႈၾႃႉတွင်ႇပႅင်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇေသ ထိုင်မႃး တီႈပၢင်လူင်။ ၵွပ်ႈၼႆ ဢဝ်လိၵ်ႈသၢႆ လူမ်းၼၼ်ႉ မႃးလူေၼ ၵူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်တင်းလၢႆ။ ၼႂ်းသၢႆလူမ်းၼႆႉ ပႃးမႃး "ဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းမႃးၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႊၽွမ်ႉၸွမ်း ႁဵတ်းပၼ်လႆႈ၊ ၵွၺ်းေတၸတ်းႁႅၼ်းပၼ် ပၢင်ၵုမ် ၶွင်ႇသီႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႊၸဝ်ႈၾႃႉတႆး မိူၼ်ၵူႊပွၵ်ႈ" ၼႆလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ် ၼိူဝ်လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ၵႂႃႇေတႉေတႉ။ တၢင်းမုင်ႈမွင်း ၽူႈတႅၼ်း ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းတေလႆႈမီး တိုဝ်ႉတၢင်း တႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၼႂ်းပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းတႆး ၸွမ်းၼင်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းၼၼ်ႉေၵႃႈ လွင်ႊၸွမ်းသၢႆလူမ်းၼႆႉၵႂႃႇႄလႈ ၶဝ်ၶႅၼ်းၸင်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၵႂႃႇၵွၼ်ႇ။ လွင်ႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်း သၢႆလူမ်းၼၼ်ႉ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းပၢင်ပွႆးႄလႈ ၵူၼ်းဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ေၵႃႈ ၼမ်တိူဝ်း မႃးေတႉေတႉယူႇ။
ၵွပ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈယၢမ်း ႁူဝ်ၶမ်ႈ မွၵ်ႈ 7 မူင်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တႃႇၶႆႈၸႂ် လွင်ႈသၢႆလူမ်းၼၼ်ႉေသ ၽူႈသူၼ်းတုမ်ႊ ငဝ်ႈငုၼ်းပူတ်းပွႆႇၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး လုင်းထုၼ်းမျိၼ်ႉ လၢင်းၶိူဝ်း ၸင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ "ၵွပ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ႁူႉဝႆႉ ၽၢႆႇလင် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းမိူင်း ပႃးၸွမ်းၼႆႄလႈ ၶဝ်ၸင်ႇႁတ်း လူႊလၢႆႊမႃးတၢၼ်ႇၼႆႉ၊ ၵွပ်ႈၼႆ ထုၵ်ႇလီေၼၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းေသ ေတႃႇသူႈၶိုၼ်းယဝ်ႉ၊ ေပႃးဢမ်ႇလႆႈ ၶႅၼ်းလူဝ်ႇ တိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်း တုၵ်းယွၼ်းၵႂႃႇေသၼႆႉယူႇယဝ်ႉ"။
ၼႆႄလႈ ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ ၸင်ႇတၢင်ႇေၼ တႃႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းမိူင်း ၵမ်းလဵဝ်။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်၊ ၽူႈတႅၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ၸင်ႇလႅၼ်ႈၶဝ်ႈ ၼႂ်းပၢင်ပွႆး ၵမ်းလဵဝ်ေသ သူၼ်းတုမ်ႊ ႁူၺ်းႁွင်ႉ လႆႈမႃးမွၵ်ႈၵူၼ်းသွင်ႁဵင်။ ပွႆးၸၢတ်ႈသႅင်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း တိုၵ်ႉၸူမ်းတူၺ်း၊ ပၢင်ေတႃႇလွင်း ဢၼ်ၵူၼ်းၵျေႃႇၶဝ် တိုၵ်ႉေတႃႇလွင်းယူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈ တင်းသဵင်ႈ။
မိူဝ်ႈ 9 မူင်းၼၼ်ႉၸင်ႇ ႄတႇတင်ႈ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းမိူင်း။ ၸဝ်ႈယဵပ်ႇၾႃႉ ႁဵတ်းၸဝ်ႈငမ်းပၢင်၊ ၶုၼ်ၵျႃႇပူႉ ႁဵတ်းၽူႈၶပ်းပၢင်ၵႂႃႇ။ ၸဝ်ႈငမ်းပၢင် ၸဝ်ႈယဵပ်ႇၾႃႉ ၸင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ေၶႃႈၵႂၢမ်း တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵမ်ႉယၼ်ပၼ် ေၶႃႈတုၵ်းယွၼ်း ၸိူဝ်းၽူႈၼမ်းတႆး တုၵ်းယွၼ်း တီႈလူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၼႆႉၼၼ်ႉေသၵမ်း ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ သိုပ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ ၽူႈတႅၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းၸဵတ်းေၵႃႉ
လုင်းတိၼ်ႇေဢး - တူၼ်ႈတီး
လုင်းထုၼ်းမျိၼ်ႉ - လၢင်းၶိူဝ်း
ၶုၼ်ေၸႃး - ပၢင်းြတႃႉ
ၶုၼ်ထီး - ပၢင်လူင်
ၶုၼ်ၵျႃႇပူႉ - သီႇေပႃႉ
ၸဝ်ႈယဵပ်ႇၾႃႉ - သႅၼ်ဝီ
ၶုၼ်ၽုင်း - ၵူတ်ႉၶၢႆ ၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးေသ လိူၵ်ႈတင်ႈ ၽူႈတႅၼ်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ သိုပ်ႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ေၵႃပွင် ၵၢၼ်ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ၽူႈတႅၼ်းၵူၼ်းမိူင်း 7 ေၵႃႉ တင်း ၽူႈတႅၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉ 7 ေၵႃႉ ပႃးၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ။ ၾၢႆႇၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ႄတႉ ဢဝ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ် မုၵ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆးတင်းလူင် 7 ေၵႃႉ သႂ်ႇမႃး။ ၶဝ်ၸဝ်ႈၸမ်း ----
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်တွင်ႇပႅင်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ယွင်ႈႁူၺ်ႇ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ်
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းပွၼ် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သထုင်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၵျီႇ
ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သႃႇမိူင်းၶမ်း ၸဝ်ႈထုၼ်းေဢး ၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းမိူင်း မိူဝ်ႈ 9 မူင်းပၢႆၶိုင်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၵမ်ႉယၼ်ပၼ် ေၶႃႈတုၵ်းယွၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ေသ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ ၸင်ႇတွႆႇသၢႆလူမ်း ၸူးၶုၼ်ပွင်ႊမိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႊ လွင်ႈဝႃႈ "ေၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ေတဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႊသင်၊ ေတသိုပ်ႇၸုၵ်းမၼ်ႈ ၼိူဝ်ေၶႃႈတုၵ်းယွၼ်း တီႈသၢႆလူမ်းမၢႆ 605 ၼၼ်ႉယူႇၵွၺ်း။" ၼႆယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1947 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉ တင်း ၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် သိုပ်ႇႁဵတ်းပၢင် ၵုမ်ထႅင်ႈ။ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ႁဵတ်းၸဝ်ႈငမ်းပၢင်။ တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် ယိုၼ်ယၼ်လႆႈ တုင်းတႆး၊ ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး၊ ၵႂၢမ်းတၢင်ႇတုင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးၼႆႉ။ ေၵႃပွင််ၵၢၼ် ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်လႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 7 ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉ တင်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၽွမ်ႉၵၼ် သၢၼ်ၶတ်းၶိုၼ်း လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈေသ ပူၵ်းတင်ႈ လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ မိူင်းတႆး ၵူႈၶႅင် ၼႆေၵႃႈဝႃႈလႆႈယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၸဝ်ႈၾႃႉ တင်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပဵၼ်ၸႂ်လဵဝ်ၵၼ်ေသ လုၵ်ႉတိုၼ်ႇသၢၼ်ၶတ်း ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်ၼႆႄလႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်လႆႈၸႂ် တႃႇဢဝ်ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ ၼၼ်ႉ ယိုၼ်ယၼ် ပဵၼ် "ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။
တုင်းတႆးႄတႉ ပႆႇယၢမ်ႈမီးမႃးေသပွၵ်ႈ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈယိုၼ်ယၼ် တုင်းတႆးမႃး ပွၵ်ႈၼိူင်ႈ။ လႆႈႁူႉ တီႈတုင်းၼၼ်ႉ ပႃးႁၢင်ႊႁူဝ်သိူဝ်ၼႆယူႇ။ တုင်းတႆး ဢၼ်ယိုၼ်ယၼ် မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉႄတႉ တၢင်းယၢဝ်း မီး 5 ထတ်း၊ တၢင်းသုင် မီး 3 ထတ်း၊ ပႃးႁၢဝ်း သီလိူင်၊ သီၶဵဝ်၊ သီလႅင် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ေသ ေယႈႁၢဝ်းသုင် 1 ထတ်း၊ ၼႂ်းၵၢင်မၼ်း မီးဝူင်းလိူၼ်မူၼ်း ဢၼ်ၵႂၢင်ႈ 1 ထတ်းပၢႆၶိုင်ႈ။
ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ၵႂၢမ်းတၢင်ႇၸွမ်ပိဝ်တႆး ဢၼ်လႆႈယိုၼ်ယၼ်ၼၼ်ႉၸမ်း---
ၶိူဝ်းႁဝ်းၶိူဝ်းရႃႇၸႃႇ
ဢလၢမ်ႇသမ်ႉၸၼ်ႇတႃႇ
လိူၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈၸၵျႃႇ
ႁႂ်ႈႁဝ်းမီးေတႇၸႃႇ
ၽွမ်ႉပႅင်းၸႂ်ဝႃႇၸႃႇ
သူၸဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ႁႂ်ႈမီးၸႂ်သတ်ႈၸႃႇ။
ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးၼႆႉ ပဵၼ် ၽဵင်းဢၼ် ၶူးေမႃယႃလူင် တွၵ်ႇတႂ်ႇ ပႃႉၺၢၼ်ႇ သီႇေပႃႉ တႅမ်ႈဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ။ ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵျႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉႄတႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ပဵၼ်တုင်းႁူဝ်သိူဝ်ႄလႈ တီႈ"ဢလၢမ်ႇသမ်ႉၸၼ်ႇ ... လိူၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈၸၵျႃႇ ... "ၼၼ်ႉ ပဵၼ် "ဢလၢမ်ႇသမ်ႉပျၵ်ႉၶႃႇ ... တူဝ်သိူဝ်ၸဝ်ႈမႁႃႇ ..." ၼႆယဝ်ႉ။ "ပျၵ်ႉၶႃႇ" ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ေၶႃႈပႃလိ "ပျၵ်ၶ" ၼႆေသ ပွင်ႇဝႃႈ "သိူဝ်" ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ် လိူင်ၶဵဝ်လႅင် တင်း လိူၼ်မူၼ်းမႃးႄလႈ ၵႂၢမ်းေၵႃႈလႆႈထုၵ်ႇပိၼ်ႇပဵၼ် မႃးမိူၼ်ၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ဝၢႆးေသၼၼ်ႉ တႆးႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ပွႆးဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး မႃးေတႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ်။ မိူဝ်ႈပၢၼ် လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းၽသပလၶဝ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်းမၢၼ်ႊ၊ မိူဝ်ႈ 1950 တီႈပၢင်ၵုမ် တႃႇႁဵတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိၵ်း လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ် ၸင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈတၢင်ႇေၼမႃးဝႃႈ "ေပႃးဝႃႈ ၸႂ်ႉေဝႃးႁၢၼ် ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ၼႆ ၵွၺ်းေတၵပ်းၵၢႆႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးလၢႆလၢႆႄလႈ တႃႉထုၵ်ႇလီႁွင်ႉ "ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းတႆး" ၼႆၶႅၼ်းေတလီၼႆႄလႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် တူၵ်းလူင်း တႃႇေတ လႅၵ်ႈ လၢႆႊႁွင်ႉ ပဵၼ် "ဝၼ်းမိူင်းတႆး" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ မိူဝ်ႈ 1959 ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸွမ်ၸိၵ်း လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈမိူင်းတႆး မႃးၼၼ်ႉသမ်ႉ ၶိုၼ်းၸႂ်ႉလႅၵ်ႈလၢႆႊႁွင်ႉ "ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး"၊ ထႅင်ႈမိူဝ်ႈ 1961 မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ် ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိၵ်းမႃးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႊႁွင်ႉပဵၼ် "ဝၼ်းမိူင်းတႆး" ထႅင်ႈယူႇ။ လႅၼ်ႊတီႈၵမ်ႈၽွင်ႈႄတႉႁွင်ႉဝႃႈ "ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး" ၼႆ။ ယူႇၵႂႃႇယူႇမႃး ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၵူၺ်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉမႃး ပဵၼ် "ဝၼ်းတႆး" ၼႆၵွၺ်းယဝ်ႉ။
ဝၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝၼ်းပိူၼ်ႈပၼ်၊ ပဵၼ်ဝၼ်း ဢၼ်တႆးႁဝ်းႁဵတ်းဢဝ်ႁင်းၵွၺ်း၊ ယိုၼ်ယၼ်သူင်ၸွမ်းမႃး ႁင်းၵွၺ်း၊ ပဵၼ်ဝၼ်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ ၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်ေသ တူင်ႉၼိုၼ်ႇ ၶတ်းၶႅင် ေတႃႇၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်းမႃး ၸွမ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းၵတ်းယဵၼ် ၼႂ်းပိုၼ်းတႆး ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းႄလႈ ပဵၼ်ဝၼ်း ဢၼ်ေတၵိုၵ်းၸွမ်း ေတႃႇထိုင်ၵမ်ႇၽႃႇၵိုမ်းမၼ်ႈၵႂႃႇ ဝၼ်းၼိူင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်လမ်း- လိၵ်ႈဢၼ်ယိုၼ်ယၼ် ပဵၼ် ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး၊ ၵႂၢမ်းၶိူဝ်းတႆး တင်း တုင်းတႆး။
SHAN NATIONAL DAY, SHAN NATIONAL ATHEM AND SHAN NATIONAL FLAG
At a meeting of all the Saohpas and representatives of the people of the Shan States held at PANGLONG, on the 11th February 1947, it was unamiously decided that the SHAN NATIONAL DAY be celebrated on the 7th February every year instead of as previously on the 7th September.
It was also resolved unaniously that the attached shall be the SHAN NATIONAL ATHEM as a temporary measure and the atteached specimen flag shall be the SHAN NATIONAL FLAG.
The flag shall be a tricolour of yellow, green and red horizontal bars, with a white ball in the middle nine inches in radius or 1.5 feet diameter. The flag to be 3 feet by 5 feet.
Sd; Hkun Pan Sing
President
Council of the Shan States' Saohpas
Dated Panglong the 11th February 1947.
| ၽိုၼ်ဢိင် - ၶႂၢၼ်သႅင်၊ ၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ မွၵ်ႇၵူႇသွႆႈသႅင် တႃႈၵုင်ႈ၊ 1997။ ၶိူဝ်းသႅၼ်၊ ပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆး လႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး၊ 1996။ ဦးအုန်းဖေ၊ ပင်လုံစစ်တမ်း၊ စပယ်ဦးပုံနှိပ်တိုက် ရန်ကုန်၊ ၁၉၈၄။ မြန်မာ့သမိုင်းဖြစ်ရပ်အမှန်များ ရေးသားပြုစုရေးအဖွဲ့၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအရေးနှင့် ၁၉၄၇ အခြေခံဥပဒေ၊ ပထမတွဲ၊ တက္ကသိုလ်များ ပုံနှိပ်တိုက် ရန်ကုန်၊ ၁၉၉၀။ မောင်ခွန်နွယ် (အင်းလေး)၊ "ပြည်ထောင်စုနေ့ သန္ဓေတည်ရာ"၊ ရွှေရတုရှမ်းပြည်နယ်မဂ္ဂဇင်း၊ တောင်ကြီးအသင်း(ရန်ကုန်)၊ ၁၉၉၇။ အောင်သန်းကျော်၊ "ရှမ်းအမျိုးသားနေ့၊ ရှမ်းအမျိုးသားသီချင်း နှင့် ရှမ်းအမျိုးသားအလံ"၊ ရွှေရတုရှမ်းပြည်နယ်မဂ္ဂဇင်း၊ တောင်ကြီးအသင်း(ရန်ကုန်)၊ ၁၉၉၇။ |
